Totally lost

Een jaar geleden kwam ik met deze foto soort van uit de kast, nadat ik behoorlijk veel tijd nodig had gehad om het slagveld van Corona op mijn werk (en leven...) te verteren. Een jaar verder ziet de wereld er totaal anders uit en daar ben ik heel blij mee.

Dan vergeet ik soms hoe totally lost ik was, een tijdje. Net zo lost als de bestuurder met doffe ogen die ik vorige week sprak. En de adviseurs die vorige maand bozig en met hun ziel onder hun arm voor me zaten. Trouwens net zoals teams in organisaties soms zijn. Zo totally lost dat je het het liefst zo snel mogelijk vergeet.

Wel jammer.

Nee, niet jammer omdat het zo lekker is om eindeloos rond te rollen in je eigen drama en tranen. Wel jammer omdat het een reminder is dat het volkomen logisch en volstrekt normaal is dat je tijdelijk de weg kwijtraakt als je verandert. Dat het normaal is dat je twijfelt aan alles, niks meer zeker weet en ook niks meer kunt beslissen. Je dom voelt. En nutteloos. Dat jullie als kippen zonder kop rondlopen, ondanks opgeteld 183 jaar ervaring in je team. Dat je allemaal stomme dingen doet, die helemaal niet helpen. Ruziemaken. Meer Excell bestanden maken. Lunch overslaan. Niet sporten. Marsen en Nutsen en Twixen uit de automaat halen. Langere werkdagen maken. 

Heel logisch ook dat jullie fouten maken die je anders nooit maakt, dingen vergeten die je anders nooit vergeet en een bloedhekel aan jezelf en elkaar begint te krijgen. En dat het ook nog niks helpt om je elke dag voor te nemen dat jullie nu maar weer gewoon normaal moeten doen. Laat staan met stemverheffing uitleggen dat HET ALLEMAAL VOLKOMEN ONDUIDELIJK IS. Of juist tandenknarsend uitleggen dat 'ze' gewoon even logisch moeten nadenken (en niet zo hysterisch doen). 

Allemaal heel logisch, heel normaal, heel voorspelbaar, die kluts kwijt zijn. Net zo logisch als jullie wrevel, verwarring, witte bekkies en uitgebluste ogen. Niks mis met jou en jouw collega's. Omdat bij elke verandering een niet-weten-fase hoort. Gewoon onthand. Gewoon paniekeriger, verwarder, besluitelozer dan normaal. Dat moet zelfs, een tijdje onthand. Anders verandert er niks. Het is dus niet alleen een normaal verschijnsel, maar ook een noodzakelijk verschijnsel, dat de weg kwijt zijn.

Snappen dat de niet-weten-fase normaal is, dat helpt al. Ik leg teams graag uit dat er helemaal niks mis met hen is als ze met afgrijzen naar hun extra-jankerige/klagende/stille/overwerkende/onzichtbare versie kijken. Ik spoor adviseurs aan om het licht aan te doen in het donkere verander-bos waar organisaties in rondlopen, zeker in de niet-weten-fase. Vertel in hemelsnaam wat logisch is. Zeg alsjeblieft (en herhaal): jullie zitten gewoon vet in de niet-weten-fase.

De afgelopen weken heb ik niet alleen de opluchting gezien over de herkenning van die niet-wetenfase, maar ook de ontreddering. De blinde paniek. De zelfhaat. Ik kreeg zelfs de volle laag over die niet-weten-fase. Of dat niet een erg relativerende term was 'voor het meurende drijfzand waar wij ons in bevinden ...?!' Of ik niks beter kon bedenken. Bijvoorbeeld de totally-lost-fase. De van-de-rel-fase. De niks-deugt-en-niemand-deugt-en-ik-deug-zeker-niet-en-jij-trouwens-ook-niet-fase. De whaaaaaa-fase. Ik durfde bijna niet te lachen om hun creatieve vondsten.

Ik zag de bestuurder die mij witjes aankeek over de niet-weten-logica: "Het is echt verschrikkelijk, dit. Ik kan niks meer van wat ik al jaren op m'n sloffen kan ..." 

Ik hoorde de adviseur foeteren: "Kan wezen dat het normaal is dat ik de kluts kwijt ben, maar helpt echt niet tegen de buikpijn en het totale gevoel van onvermogen dat me bij de benen heeft", zei hij. "En waag het niet om te zeggen dat dit ook volkomen logisch is!". 

En ik herinnerde me weer hoe mijn totally-lost-fase eruit zag. Of eigenlijk: hoe ik mij voelde. Verschrikkelijk lost. En in mijn geval nog eens extra stom omdat ik allang wist wat logisch was. Ik was notabene de bedenker van de niet-weten-fase ...! Hielp niet tegen de buikpijn. Dat ik een schoolvoorbeeld van de niet-weten-fase was met mijn fundamentele twijfel over mijn vak en mijn ondernemerschap? Tja, vast logisch maar wat heb je eraan... 

Wat soms wel een klein beetje hielp? Dat ik wist dat het tijdelijk was, al voelde dat wel erg lang tijdelijk. En wat ook hielp, was het boek van Thijs Evers, een  vriend die zijn huis in Heemstede lopend verliet om in drie maanden naar Santiago de Compostela te wandelen. Hij schreef het boek 'De lange weg naar huis', over zijn totally lost zijn. Niet tijdens, maar juist na zijn voettocht. Toen hij weer hoog en droog in zijn eigen huis, met zijn eigen bed en zijn eigen familie was. Ik heb een hele stapel van zijn troostrijke boek om cadeau te doen, aan iedereen die de weg kwijt raakt. 

Voor al die teams en al die mensen die ergens een keer tijdelijk in de totally-lost-fase raken - en dat doen ze natuurlijk aan de lopende band als verandering de enige constante is - hoop ik van harte dat ze minstens één iemand treffen die nog weet hoe verschrikkelijk die niet-weten ehhh pardon, totally-lost-fase kan voelen. Ik zal adviseurs in mijn opleidingen stug blijven aanmoedigen om hun eigen 'lost' niet te vergeten. 

Want ja, ik weet het, het is verschrikkelijk, dat totally lost ...