Goed fout

18 maart 2022

"Waarom schrijf jij niet over The Voice of Holland? Zit je een boek te fabriceren over cultuurverandering en hoor ik je daar niet over."

Klopt.

Ik heb met moeite geprobeerd langs het voorbeeld van TVOH te schrijven. Worstelend met goed en fout. En het enorme appél op goed fout roepen. Geen twijfel over mogelijk: het gedrag van Jeroen Rietbergen is fout. Heel erg fout. Punt. John de Mol was fout, omdat hij de schuld legde bij de vrouwen die zich niet meldden. En die paginagrote advertentie ‘Beste John, het ligt niet aan de vrouwen’, ondertekend met ‘Groet, de vrouwen uit je bedrijf’? Was dat goed, want heel snel en heel collectief, of was dat ook fout omdat ze zich als vrouwen onderscheidden en daarmee onbedoeld toch weer bevestigden dat dit alleen vrouwen raakte…? Waar waren de mannen uit Johns bedrijf?

Was het rigoureuze besluit van Anouk om acuut te stoppen als jurylid 'bij deze corrupte bende' goed, want een keihard statement en stukken beter dan de reactie van het management van Waylon die zei heel blij te zijn dat het niet over hem ging…?

En die mensen die er jarenlang naast hebben gestaan? Weggekeken, vergoelijkt, schouderophalend. Logisch want zo gaat dat bij Talpa, of toch ook fout...?

Waren al die mensen goed die over elkaar heen vielen om hun afschuw en hun snoeiharde oordeel te ventileren, want eindelijk collectieve verontwaardiging? Of...

Of benamen ze onbedoeld het zicht op het feit dat naast overduidelijk grensoverschrijdend gedrag er eigenlijk nooit een fatsoenlijk gesprek mogelijk is over gewone mannen, gewone leerkrachten, gewone vaders, gewone collega’s, gewone leidinggevenden en gewone buurmannen die geen vette daders zijn maar ondertussen dingen zeggen en doen die nogal misplaatst of eigenlijk over de grens zijn...? Met dank aan de ‘overzichtelijke’ indeling in daders en niet-daders, Jeroenen en niet-Jeroenen, staat de rest gelukkig aan de goede kant. Dus ook de vrouwen.

In het weekend dat de The Voice van de buis ging, was een ander programma op tv. Een zangwedstrijd van voormalig deelnemers aan allerlei talentenjachten. Met de overkill aan berichten over The Voice dacht ik toen ‘even iets anders’. Stom natuurlijk. Ik werd getrakteerd op (uiteraard) veel tegenslag, drank, tranen en drugs, een winnaar die nu postbode was en een vrouw met nog steeds hartkloppingen bij de jingle van Idols. Kon allemaal op veel 'oh wat erg' rekenen. Met een terugblik op een auditie van Robin, toen een 17-jarige jongen. Waarbij Jerney Kaagman iets zei als ‘even mijn bril opzetten om te kijken of je er echt zo goed uitziet’. Ehhh, een 50+ vrouw tegen een 17-jarige jongen? En ehhhh, nu gaat toch ook de pleuris uitbreken dat dit net zo grensoverschrijdend is…? Niet dus. Wat volgde was een kandidaat die 16 was toen hij meedeed. Die als commentaar kreeg bij een optreden dat hij wel wat ongemakkelijk keek terwijl hij daar toch met twee lekkere dansende mannen om zich heen stond te zingen. Of ze misschien voor hem de volgende keer twee lekkere meisjes moesten regelen. Sorry???

En ineens besprong me: ik keek hiernaar. Jarenlang. Vaste prik met mijn jonge dochter. Ik vond dit niet abnormaal, tot nu.

Ineens voelde ik: ik hoor hierbij. Bij deze cultuur. Bij dit normaal. Ik maak er onderdeel van uit. Ik ben deel van het probleem. Geloof me, het is vele malen makkelijker om me NIET zo te voelen. Ik sta aan de goede kant hè, ik ben vrouw, ik ben geen dader, ik ben netjes. De foute mannen staan daar, de goede mannen staan hier. Met de vrouwen die sowieso geen dader zijn. Weer overzichtelijk, kan iedereen die aan de goede kant staat weer hoofdschuddend over Jeroenen rustig slapen. En het alleen hebben over de uitwassen.

Natuurlijk moet er aandacht naar die uitwassen. Natuurlijk moet er opgetreden worden, onderzoek gedaan worden, beschuldigd en aangeklaagd worden als mannen in de fout gaan. Natuurlijk moet er begrensd worden. En natuurlijk moeten mensen de gelegenheid hebben om te melden dat anderen hun grenzen overgaan. Natuurlijk moeten getuigen zich niet gedragen als Zwitserland. Alleen: een cultuur waarin grenzen structureel, langdurig en ernstig worden overschreden, van wie dan ook, vrouw, wit, zwart, man, homo, stotterend, laagopgeleid, trans, gehandicapt, met een zachte G of zonder, los je echt niet op door alleen die paar idiote grensoverschrijders op te hangen. Een cultuur waar niemand het ziet of hoort of merkt, die los je er niet mee op.

Sterker nog: de ‘handzame’ onderverdeling in daders en de rest, levert alleen maar een herhaling op. En dan bedoel ik niet dat zich meer vrouwen gaan melden; ik bedoel dat er met die handzame onderverdeling morgen en overmorgen, opnieuw mensen belaagd, aangerand en misbruikt worden zonder dat iemand op de rem trapt. Omdat we het te ongemakkelijk vinden om te kijken hoe de ‘goeden’, de gewone niet-Jeroens, het voorportaal zijn. Ik ook. Omdat ik kijk, naar dat soort programma’s. Omdat ik niet aan de bel trek als een aardige, normale collega iets heel ongepasts zegt. Omdat ik helemaal geen moeite heb om mijn grenzen aan te geven of assertief te zijn, noch om ergens een grap van te maken, desnoods een dag later, maar ik het makkelijker een goed verhaal maak voor bij de borrel, later zonder die gewone man of vrouw. Omdat het makkelijker is om de ‘handzame’ indeling in goed en fout niet te verstoren. Omdat ik mijn buurman of mijn monteur liever zie als ‘gewoon’. En niet te vergeten omdat ik onmiddellijk een beetje slachtoffer word als ik die ander een beetje dader maak. Ik zie mezelf nou eenmaal veel liever als Maaike die te maken heeft met dom gedrag of onwetendheid en liever niet als slachtoffer van een dader.

Behalve ‘gewone’ mannen, niet-daders, heb je ook ‘gewone’ meisjes, vrouwen, leerlingen, collega’s, stagiaires, horecapersoneel en andere niet-slachtoffers, die ‘gewoon’ de schouders ophalen, lachen of doorlopen omdat ze wel wat beters te doen hebben dan vallen over irritante, vervelende, ongepaste opmerkingen of gebaren. Omdat ze het werkelijk niet de moeite vinden, die kleine grensoverschrijdende dingen. Net als ik.

En ook daarmee, realiseer ik mij de afgelopen tijd, bewijs ik al die mensen van wie de grenzen fors worden overschreden een hele slechte dienst. Want ik, horend bij alle niet-daders, zou echt elke dag een steentje kunnen bijdragen aan een gewone ho-stop-cultuur door wèl iets van me te laten horen. En overigens mijn oren ook wat meer open te doen voor (misschien, eventueel, hypothetisch) stomme, niet zo leuke, ongepaste niet-daderdingen waar ik anderen op trakteer...? Misschien moeten we het daar ook eens over hebben. Moeten we wel stoppen met alle ballen op Jeroenen.

En het is makkelijker om er niet over te schrijven. Vandaar met vertraging.